2) Komparativna metoda se koristi u dva vida: historiografskom (koji je zasnovan na istraživanju dokumentacije i svjedočanstava o utjecajima) i doksografskom (kao razrada analogija, pri čemu pretpostavka o mogućnostima uzajamnog poznavanja može ostati isključena).
Kad je riječ o indologiji, istraživanja i dokazi o vremenskom (i drugom) primatu indijske tradicije, često su služila pribavljanju filozofskog ,,ugleda" (da je „indijska mudrost" prva ili starija).
Za nas komparativni metoda ima funkciju ukazivanja na srodne probleme i filozofske ideje koje su na toj osnovi izrastale.
Pokušaji brojnih autora pokazali su da komparativno istraživanje ima jednu principijelnu teškoću, vezanu za sam predmet, koja jednako stoji bez obzira na metodu.
S jedne strane, ona je jezičnog karaktera i proistječe iz sučeljavanja dva jezička univerzuma u terminima trećeg jezika. Istina, problem je donekle ublažen time što ovi jezici (kad je riječ sanskrtu i grčkom) pripadaju kulturnim kodovima koji su bliži jedan drugom nego nama.
Drugo, svaki termin ili tema imaju svoj historijat i različito značenje, od mislioca do mislioca, ponekad i u istom tekstu. Otuda uočene doksografske analogije imaju uslovno, specifično važenje.
Komparativna metoda podložna je iskušenju učitavanja, otuda što postoji tendencija da se uočene sličnosti i analogije pojačaju na račun isto tako prisutnih razlika, kao i obrnuto.(npr, kod Keitha).
Ova tendencija dolazi više do izražaja u doksografskoj metodi, budući da u njoj veći udio imaju filozofski „instinkt" i imaginacija nego historiografski materijal i filološki izvodi, utoliko prije što je doksografski instinkt često u tajnoj službi traženja filozofije koja se tiče samog istraživača.
Na primjer, Deussena se tiče ideja nezbiljnosti svijeta koju nalazi u upanišadama, kod Parmenida, Platona i kasnije Radakrishnana se tiče ono znanje (jnana) koje će ljude osloboditi straha (bhaya) i otkloniti izvore nasilja (himsa).
Početak tog znanja on nalazi u upanišadama u spoznaji sopstva (atmanam viddhi), a zatim traga za srodnim idejama kod orfičara, pitagorejaca, Platona, gnostika i Plotina.
nastavlja se...
bglavac
irida
