2. Rituali inicijacije: ozirski mit. 

Čitav jedan ritual krajnje kompliciran odvijao se u svetištima, posvećen najčešće jednom centralnom mitu:

Ozirisovoj legendi, čija smrt i uskrsnuće simboliziraju ritam godišnjih doba.

Oziris bog-čovjek i nje­gova sestra-supruga Izis (Izida), bila su dva najpopularnija božanstva starog Egipta i njihov se kult, posebno kult boginje Izis, proši­rio, kasnije, po čitavom području Mediterana.

Zapravo su oko Ozirisovog mita, koga je ubio i raskomadao njegov brat Set, pa je zatim vraćen iz mrtvih zahvaljujući magijskim moćima nje­gove žene Izis, bila usmjerena većina obreda inicijacije.

 Oziris, taj bog koji umire i uskrsava, inkarnirao je u isto vrijeme:

- vegetaciju, koja truli u zemlji pa se ponovo rađa u proljeće;

- Sunce, koje izgleda kao da nestaje i ponovo se rađa narednog jutra;

- boga koji je osvojio besmrtnost i, kao takav, sudi ljudima poslije njihove smrti.

Upravo je njega posvećeni trebalo da uzme za primjer:

- poslije smrti čovjek je mogao da »postane drugi Oziris«, da dostigne, kao taj bog, vječno postojanje;

- ali posvećeni je mogao, još za života, da se svrstava u red bogova, da simbolično umre kako bi se ponovo rodio u božanskom postojanju.

»Umrijeti da bismo se ponovo rodili«, takva je bila lekcija koju je izlagao ozirski mit.

Legenda je bila stavljena u akciju po svetištima, u toku tajnih obreda gdje su članovi svećeničke hijerarhije bili učesnici u čitavoj jednoj seriji simboličnih prizora, namijenjenih da dočaraju posvećenom licu osjećaj umiranja i potom ponovnog ra­đanja u jednom neopisivom postojanju.

U rimskom dobu, inicijatička iskušenja bila su impoznantno priređivana, što nam otkriva Apulej:

»Približih se granicama preminuća, kaže nam on; stupih nogom na Prozerpinin prag (to jest prag smrti), i vratih se odatle prolazeći kroz sve elemente; usred noći, vidjeh kako sije sunce svojim blistavim sjajem; približih se bogovima pakla, bogovima neba; promatrao sam ih licem u lice, oboža­vao sam ih izbliza.«

3. Simbolizam i Doktrine.

Egipatska simbolika je još nedovoljno poznata, i pored mnogobrojnih radova egiptologa.

Mi ne možemo uzeti u razmatranje sve čudne ambleme koji se sreću u egipatskim hramovima. 

Navedimo samo simbole koji se najčešće dovode u ve­zu sa figurativnim predstavljanjem boginje Izis: rogovi, globus, krčag, polumjesec, dijete koje ona doji, odora koja doseže do peta, barka, srp i Ankh, križ s drškom, čije zna­čenje je i dalje misteriozno; evo ipak in­terpretacije koju o njemu daje okultista Anel:

»To je simbol vječnog života, život­ni tok koji se zrakasto širi pomoću Načela što silazi na površinu (na pasivnost koju animira); on prodire u podzemni posjed do beskraja, što je izraženo vertikalnom crtom.«

Što se tiče tajnih doktrina egipatskih svećenika, koje su bez sumnje sadržale dosta naprednih znanja na naučnom pod­ručju (problemi koje su postavljale Piramide), one su historičarima dosta dobro poznate.

Mi ne možemo zalaziti u poje­dinosti, i treba da se zadovoljimo navođenjem nekolicine crta tih doktrinarnih sinteza, u kojima se nalaze na okupu skoro sve klasične doktrine ezoterizma:

 organizacija svijeta djelovanjem ognjenog Tvorca, koji se manifestira izvan prvobitnog kaosa, iz tamnih Voda;

 pojava božanskih moći kroz naizmjenične parove sastavljene od jednog boga i jedne boginje, umnožena genera­cija ovih posljednjih unutar, velikog Jedinstva koje ostaje uvijek identično samo sebi;

mogućnost identifikacije ljudske duše s Načelom od koga ona potječe...

Egipatska teorija je vršila veliki utjecaj na religioznu misao kad je Aleksandrija postala glavni centar antičkog svijeta; ti tra­govi se lako nalaze u nekim gnozama, u raznim misterijama rimskog carstva pa čak, izgleda, i u kršćanstvu:

 kult Izis bi čak, prema nekim autorima, bio porijeklo kršćanskog kulta Bogorodice, pošto je egipatska boginja simbolizacija Prirode, uvijek plodne ali uvijek djevičanske.

nastavlja se...