PROČITANO

607

PUTA

INDIJA - FILOZOFIJA UPANIŠADA - Filozofija i mit

Iz tih razloga rekli smo da, pokušavajući da razumijemo upanišadsku misao polazeći od grčkih filozofa, završavamo u krugu koji nas na kraju vodi tome da bolje razumijemo upravo ono od čega smo pošli (dakako, uz pretpostavku da smo svjesni od čega polazimo).

Upanišade nas suočavaju sa problemima tumačenja i razumijevanja kakve pred nas stavljaju i drugi tekstovi filozofske tradicije starog vijeka.

Kad, na primjer, pojedini autori govore o misticizmu i nauci u pitagorejskoj tradiciji, o mitskim i filozofskim poglavljima u Platonovim dijalozima, ili uopće uzevši, o mythosu i logosu u grčkoj tradiciji, ostaje otvoreno pitanje u kojoj mjeri je tu riječ o dvojstvu u samom tekstu i tradiciji o kojoj se govori, a u kojoj mjeri je to izraz podjela u novovjekovnom kulturnom kodu, koje mi primjenjujemo na materijal starog vijeka.

1) Tako Windelband razmatra Heraklitova, Parmenidova, Empedoklova i pitagorejska shvaćanja, uz ogradu da njihova učenja o ličnoj besmrtnosti i seljenju duše ostavlja po strani, jer ona predstavljaju pozajmice tih filozofa iz misterija i u suprotnosti su sa njihovim općim naučnim učenjima.

Međutim, kod Empedokla pistis označava i vjerovanje u fizičke teorije i učenja o duši.

Uz pitagorejce, njegova misao stavlja nas pred slične teškoće kao i učenje upanišada.

Jaeger ga naziva „filozofskim kentaurom" koji spaja misticizam i racionalizam, religiju i filozofiju.

U sličnom kontekstu, ali sa drugačijom ocjenom, Jaeger na drugom mjestu govori o Empedoklu kao „novom sintetizirajućem tipu filozofske ličnosti koji sjedinjuje poetsku imaginaciju i logiku, mit i filozofiju".

U jednom smislu, Dodds se slaže sa tim, ali smatra da Empedokle, u stvari, predstavlja stari tip ličnosti, tj. „šamana koji kombinira još nediferencirane funkcije maga i prirodnjaka, pjesnika i filozofa . . ."

U tom smislu Heidegger upozorava protiv navike da se na Grke gleda kroz novovjekovno, humanističko izlaganje, a na svekoliko pred platonovsko mišljenje samo kao na pripremu za Platona,

Pored onih karakteristika duše, koje su proishodile iz njihove opće, naučne teorije, kod pojedinih od ovih mislilaca (Heraklita, Parmenida, Empedokla i pitagorejaca) nalazimo i druga učenja, koja ne samo da nisu povezana sa prethodnim, već su čak i u suprotnosti sa njima.

Pojam tijela kao zatvora duše (soma-sema), lična besmrtnost, retribucija poslije smrti, seljenje duša — sve to su ideje koje su filozofi preuzeli iz njihovih veza sa misterijama i zadržali u njihovom svetom učenju, ma kako malo one bile usaglašene sa njihovim naučnim učenjima.

Ti stavovi nisu predmet razmatranja."

Anica Savić-Rebac primjećuje: „Dugo vremena se većinom samo priznavalo da je helenski duh tvorac racionalne spekulacije; što se tiče mistike, koja se najzad ipak nije mogla previdjeti ni u grčkoj religiji ni u grčkoj spekulaciji, smatralo se da je ona dospjela onamo izvana, nekim nepoznatim putovima, iz nekog neodređenog Orijenta.

Danas, međutim, ipak počinje prevladavati saznanje da je u grčkom duhu mistika sasvim ravnopravna racionalizmu.. ."

Sa skoro identičnim problemima određenja i razumijevanja srećemo se kad je riječ o upanišadskim misliocima.

U pitanju je principijelna teškoća koja proizlazi otuda što nismo u stanju da povučemo jasnu granicu između vlastitih shema i materijala sa kojim se susrećemo.

Otuda se jednom autoru čini da između dvije Empedoklove poeme (O prirodi i Pročišćenja) postoji proturječnost, a drugima da one izražavaju dvije strane jedinstvenog shvaćanja.

Rad s Osho tarot simbolima, jedna je od najučikovitijih metoda otkrivanja nesvjesnih (potisnutih) obrazaca, kroz 'razgovor' sa samim sobom...dokazano mojim dugogodišnjim radom kroz vlastito iskustvo i iskustvo ostalih sudionika!