- legende: o kralju Salomonu, Majstoru Jakovu, Ocu Soubi-

- obredi: inicijacija, ubiranje naplate, Tour de France, ulazak

u komoru, tj. u grad (v. Služba),

simboli: boje, vrpce, štapovi, alat, hijeronimi,

zanati: kamenoresci, tesari, stolari, bravari (prvobitno),

tajne: slika (umijeće crtanja), znakovi raspoznavanja, bilježi, žargon;

institucije: unutrašnji sudovi, kompanjonski domovi.

Razvojna razdoblja: a) 967. g, legenda: jeruzalemski Hram, kralj Salomon (7 Kr, 5, 9 sq); b) 1146. g, kršćanska legenda: prvi Kalfe Svete Službe u Fontenavu i Bernard de Clairvaux, Templari, Guy de Lusignan (cf. R. Vergez, Les illumines de l'art royal, 1976, izd. Julliard, str. 45); c) 1360. g. (prvi pisani dokument u Rouenu) staro razdoblje (inicijacija u zanat); d) 1839. g. (A. Perdiguier) moderno razdoblje (pokušaj izmirenja raznih obreda, izučavanje povijesti i simbola Kompanjo-naže).

R. Kompanjonažu ne smijemo poistovjećivati s Masonstvom, čak niti radnim. Masonstvo je poteklo prvenstveno iz engleskih sjedilačkih cehova, dok Kompanjonaža potječe od francuskih putujućih zanatlija (R. Lecottć, Pitanje o... , 1981). Zatim, u XVIII. st, točnije, 27. prosinca 1773. g. Veliki Istok Francuske uskratio je članovima kompanjonskih društava članstvo u svojim ložama. Nakraju, masonski red je hijerarhijski (u najmanju ruku od 1648. g), dok su kompanjonska društva egalitarna (do otprilike 1803). g). Uz to, Masoni su gotovo uvijek spekulativni (od 1600. g), a Kompanjonaža je radna, tj. članovi društaa obavljaju svoj zanat.

B. E. Martin Saint-Lćon, Le Compagnonnage, son histoire, ses coutumes, ses riglements et ses rites, 1901, A. Colin; L. Benoist, Le Compagnonnage et les metiers, 1966. P.U.F. Q.S J? br. 1203.

Kompanjonaža nije pokret svojstven samo Evropi, inicija-cijska kompanjonaža postoji i na drugim mjestima, u različitim povijesnim epohama i kulturama.

Npr: Islam poznaje viteštva zanata smatranih nečistima (iz-vikivači, mjenjači novca, narikače, brijači, plesači itd) (cf. En-cyclopidie de L'Islam, članak futuwwa).